AQSH bilan savdo muzokaralari kutilmaganda barbod bo‘lganidan so‘ng, Kanada keskin choralar ko‘rib, o‘zining raqamli xizmatlar solig‘ini (RUXS) bekor qilishga majbur bo‘ldi. Bu qaror shanba kuni muzokaralar to‘xtatilganidan keyin, ushbu soliq kuchga kirishidan bir necha soat oldin qabul qilindi.

Bahsli raqamli xizmatlar solig‘i Apple, Google va Meta kabi yirik AQSH texnologiya kompaniyalarining Kanadalik foydalanuvchilardan olingan barcha raqamli xizmatlar daromadlaridan 3 foiz soliq undirishni nazarda tutgan edi. AQSH texnologiya gigantlarining noroziligiga sabab bo‘lgan bu soliq, Kanada tomonidan 2022-yildan boshlab orqaga qarab soliq undirishni ham o‘z ichiga olgan edi.

O‘tgan dam olish kunlari Prezident Donald Tramp bu soliqni AQSH texnologiya kompaniyalariga "to‘g‘ridan-to‘g‘ri va shafqatsiz hujum" deb atadi va savdo muzokaralarini to‘xtatib, 4-iyulgacha Kanada tovarlariga yangi bojxona to‘lovlarini joriy qilish bilan tahdid qildi.

Yakshanba kuni Kanada Bosh vaziri Mark Karney Trampning bosimiga bo‘yin egib, avvalroq Trampning qarshiligiga qaramay RUXSni to‘xtatishdan bosh tortganidan keyin "keskin burilish" qildi, deya xabar berdi NBC News nashri.

Ammo Karneyga soliqni qayta ko‘rib chiqishni faqat Tramp emas, balki boshqa kuchlar ham undayotgan edi. Kanada eng yirik bizneslari rahbarlari va yetakchilarini birlashtirgan notijorat tashkilot — Kanada Ishbilarmonlar Kengashi, Karneyning soliqni himoya qilishi "Kanadaning eng muhim savdo hamkori bilan iqtisodiy munosabatlariga putur yetkazishi" mumkinligidan ogohlantirgan edi, deb yozdi Al Jazeera nashri.

Agar Tramp Kanadaga yangi tariflar joriy etsa, bu "ikkala iqtisodiyotga ham katta ta’sir ko‘rsatishi" mumkin edi, deb ogohlantirdi Kengash, avtomobillar, minerallar, energiya va alyuminiy bozorlarini buzishi mumkin edi. Savdo muzokaralari davomida Kanadaga "AQSHning 51-shtati sifatida qo‘shib olinishi" tahdidlari bilan tahdid solib kelgan Tramp, shuningdek, RUXSning AQSH iqtisodiyotiga ta’sirini tekshirish uchun 301-bo‘lim bo‘yicha tergov o‘tkazish bilan ham tahdid qilgan edi, bu esa agar RUXS bekor qilinmasa, boshqa jazo choralari qo‘llanilishi mumkinligini anglatardi. Kanada biznes yetakchilari uchun RUXSni himoya qilish xarajatlari juda yuqori bo‘lib borayotgan edi.

"Bu afsuslanarli voqea sodir bo‘ldi", deya Karneyga Kengash murojaat qildi. "Savdo muzokaralarini qayta yo‘lga qo‘yish maqsadida, Kanada Qo‘shma Shtatlar tomonidan tariflar bekor qilinishi evaziga RUXSni bekor qilish bo‘yicha zudlik bilan taklif kiritishi kerak."

Kanada Moliya vazirligi bayonotida, RUXSni rasman bekor qilish bo‘yicha qonun loyihasi tayyorlanishi e’lon qilindi. Shuningdek, Tramp va Karney hozirda 21-iyulgacha e’lon qilinishi kutilayotgan kelishuv ustida ishlayotganliklarini tasdiqladi.

Kanadalik biznes yetakchilarining tashvishlarini inobatga olgan holda, Kanada Moliya va Milliy Daromadlar vaziri Fransua-Filipp Shampan, "raqamli xizmatlar solig‘ini bekor qilish Qo‘shma Shtatlar bilan yangi iqtisodiy va xavfsizlik munosabatlari bo‘yicha muzokaralarning muhim muvaffaqiyatiga erishish va barcha kanadaliklar uchun ish o‘rinlari yaratish hamda farovonlikni oshirish bo‘yicha ishlarimizni mustahkamlash imkonini beradi", dedi.

Yevropa Ittifoqi raqamli xizmatlar soliqlaridan voz kechmaydi

Kanada Moliya vazirligining so‘zlariga ko‘ra, "RUXS 2020-yilda Kanadada faoliyat yurituvchi ko‘plab yirik texnologiya kompaniyalari Kanadaliklardan olingan daromadlar uchun soliq to‘lamasligi mumkinligini bartaraf etish maqsadida e’lon qilingan." Bu AQSHga qarshi hujum emas, balki ichki muammoga yechim edi.

Kanada Tramp bilan savdo muzokaralarining avvalgi bosqichlarida RUXSni bekor qilishga qat’iy qarshilik ko‘rsatgan bo‘lsa-da, vazirlik yakshanba kuni "Kanadaning afzal ko‘rgan yo‘li har doim raqamli xizmatlarga soliq solish bilan bog‘liq ko‘p tomonlama kelishuv bo‘lgan"ligini ta’kidladi. Kanada bu yo‘l hali ham mavjud deb hisoblashi mumkin, chunki o‘nlab boshqa mamlakatlar buning zarurligiga rozi.

Kanada RUXSni faqat 2024-yilda, AQSHni ham o‘z ichiga olgan 38 mamlakat o‘rtasida (Iqtisodiy Hamkorlik va Taraqqiyot Tashkiloti (IHTT) tashkil etib, raqamli kompaniyalarga qanday qilib adolatli soliq solish bo‘yicha global kelishuvga erishishga intilayotgan) yillar davomida davom etgan muzokaralar to‘xtab qolganidan so‘nggina joriy etdi, deya xabar berdi Al Jazeera.

IHTTni e’tirof etmasdan, Tramp Kanadani "aniq Yevropa Ittifoqidan nusxa ko‘chirgan, ular ham xuddi shunday ishni qilgan" deya RUXSlar bo‘yicha tanqid qilgan edi. YIda bir qancha a’zo davlatlar RUXS joriy etgan va Trampning AQSH-Kanada muzokaralaridagi muvaffaqiyati uning YIdagi RUXSlarni bekor qilishga intilishi mumkinligidan dalolat berishi mumkin degan taxminlar bor.

Ammo IHTT muhokamalarida ham ishtirok etgan Yevropa Komissiyasi RUXSlarni o‘z kun tartibida saqlab qolishni rejalashtirmoqda, deya xabar berdi Al Jazeera. Va Tramp ijtimoiy tarmoqlarda YIdagi RUXSlar "hozirda savdo muzokaralarida muhokama qilinmoqda" deb da’vo qilgan bo‘lsa-da, YI hech qanday texnologiya qonunlari AQSH bilan muzokaralarning bir qismi emasligini inkor etdi, deya xabar berdi Reuters agentligi.

Aksincha, YI RUXSlarni himoya qilish bilan birga, Trampning nishonida bo‘lgan boshqa qat’iy texnologiya qonunlari, masalan, Raqamli bozorlar to‘g‘risidagi qonun (RBTQ) va Raqamli xizmatlar to‘g‘risidagi qonun (RXTQ) kabi qonunlarni ham himoya qilishni rejalashtirmoqda. Yevropa Komissiyasi matbuot kotibi Tomas Regnier yaqinda bo‘lib o‘tgan matbuot anjumanida AQSH va Kanada o‘rtasida nima bo‘lishidan qat’i nazar, bu qonunlar "o‘zgarmaydi" dedi.

"Biz qonunchiligimizni uchinchi mamlakatlarning harakatlariga qarab o‘zgartirmaymiz," dedi Regnier. "Agar shunday qilishni boshlasak, ko‘plab uchinchi mamlakatlar bilan shunday qilishimizga to‘g‘ri keladi."

AQSH-YI muzokaralari 9-iyulgacha yakunlanishi kerak. Agar yakunlanmasa, Tramp asosiy YI eksportiga, masalan, avtomobillar va po‘latga nisbatan ko‘proq tariflar bilan tahdid qilgan, deya xabar berdi Al Jazeera. Bunga javoban, YI "AQSH eksportining keng doirasiga" 110 milliard dollardan ortiq tariflar joriy qilishi mumkin, deb xabar berdi Al Jazeera.